De betekenis van 'een koekje van eigen deeg'
Het Nederlandse gezegde 'een koekje van eigen deeg' betekent dat iemand geconfronteerd wordt met de negatieve gevolgen van zijn of haar eigen gedrag. Met andere woorden: iemand krijgt terug wat hij of zij een ander heeft aangedaan. Vaak gebeurt dit op een manier die iemand niet verwacht, maar die wel als rechtvaardig wordt gezien.
De herkomst van het gezegde
Het gezegde komt oorspronkelijk uit de tijd waarin mensen vaker zelf hun eten maakten, dus ook koekjes. Als je iemand een koekje van je eigen deeg gaf, betekende dat letterlijk dat je iemand iets gaf wat je zelf had gemaakt. In de loop van de tijd is hier een figuurlijke betekenis aan gegeven: je krijgt iets terug wat je zelf hebt veroorzaakt, meestal in negatieve zin.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Op school
Stel je voor dat een leerling constant andere kinderen lastigvalt en uitlacht. Op een dag besluit de klas om gezamenlijk die leerling terug te pakken door hem een aantal vervelende grappen te laten ondergaan. Wat er dan gebeurt, is dat die pestkop een koekje van eigen deeg krijgt.
Op de werkvloer
Een manager die altijd onredelijk streng is en zijn teamleden kleineert, krijgt op een dag zelf kritiek van zijn baas omdat het team slecht functioneert. De manager ervaart dan hoe het is om zelf slecht behandeld te worden, en ondervindt de gevolgen van zijn eigen gedrag.
Hoe wordt het gezegde vandaag de dag gebruikt?
In moderne spreektaal wordt 'een koekje van eigen deeg' vaak gebruikt in situaties waarin mensen gerechtigheid of karma ervaren. Het is een manier om aan te duiden dat iemand de les wordt geleerd door eigen toedoen. Het gezegde wordt in veel contexten gebruikt: van televisieprogramma’s tot columns en persoonlijke gesprekken. Daardoor is het nog steeds actueel en levendig aanwezig in de Nederlandse taal.
Waarom het gezegde populair blijft
Het is een kort en krachtig gezegde dat iedereen begrijpt en dat goed past bij het Nederlandse gevoel voor eerlijkheid en rechtvaardigheid. Het heeft ook iets humoristisch: iemand krijgt exact wat hij of zij een ander heeft aangedaan, wat vaak leidt tot een gevoel van voldoening bij toeschouwers.
Vergelijkbare gezegden in andere talen
Ook in andere talen bestaan soortgelijke uitdrukkingen. In het Engels zegt men bijvoorbeeld 'what goes around, comes around' of 'getting a taste of your own medicine'. Dat laat zien dat het idee van gerechtigheid of terugbetaling universeel is en door veel culturen wordt herkend en gewaardeerd.
