Wat houdt het gezegde in?
Het gezegde ‘de kat uit de boom kijken’ wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand afwachtend is. Het beschrijft iemand die in een situatie niet direct actie onderneemt, maar eerst kijkt wat er gebeurt voordat hij of zij zich ergens mee bemoeit of iets onderneemt. Het is een typisch Nederlands gezegde dat vooral populair is in alledaags taalgebruik, op school, in gesprekken met vrienden of in zakelijke context.
Oorsprong van het gezegde
De oorsprong van dit gezegde ligt in een observatie uit de natuur. Katten zijn van nature voorzichtige dieren. Ze klimmen graag ergens in – zoals een boom – en wachten daar dan rustig af totdat ze zich veilig genoeg voelen om weer naar beneden te komen of om zich te mengen in wat er gebeurt op de grond. Deze afwachtende houding van de kat heeft ervoor gezorgd dat we dit gedrag zijn gaan vergelijken met personen die zich ook rustig houden totdat zij denken dat de tijd rijp is om te handelen.
Wanneer gebruik je dit gezegde?
Het gezegde wordt vaak gebruikt in sociale situaties waarbij iemand zich terughoudend opstelt. Bijvoorbeeld wanneer iemand op een feestje eerst rustig kijkt hoe het gezelschap in elkaar zit voordat hij of zij actief deelneemt aan gesprekken. Ook in nieuwe werkomgevingen zie je het vaak gebeuren dat iemand in het begin liever de ‘kat uit de boom kijkt’ voordat diegene een actieve rol aanneemt binnen een team. Deze afwachtende houding hoeft niet negatief te zijn; het kan ook getuigen van verstandig, bedachtzaam gedrag.
Voorbeeldsituaties
Stel, iemand komt nieuw in een vriendengroep. In plaats van meteen volop mee te praten of grapjes te maken, blijft die persoon eerst rustig en observeert de groep. In deze context zou je kunnen zeggen: “Hij kijkt eerst de kat uit de boom.” Of wanneer iemand net begint op een nieuwe werkplek en liever eerst observeert hoe taken aangepakt worden voordat hij zelf met nieuwe ideeën komt, dan is dat ook een duidelijk voorbeeld van dit gezegde.
Waarom is dit gezegde vandaag de dag nog relevant?
In onze steeds snellere maatschappij waarin iedereen wordt aangemoedigd om snel mee te doen, is het gezegde extra relevant. Het benadrukt het belang van een moment van rust en observatie. Niet alles hoeft impulsief of meteen. Even afwachten en een situatie inschatten kan leiden tot betere beslissingen. Zeker in een tijd waarin meningen snel worden gevormd via sociale media, kan het ‘de kat uit de boom kijken’ een gezonde tegenhanger zijn.
Afsluitende gedachten
Het gezegde ‘de kat uit de boom kijken’ is een mooi voorbeeld van hoe dierlijke gedragingen ons spreekwoorden en gezegden beïnvloeden. Het laat zien dat afwachtendheid een menselijke kwaliteit is die voortkomt uit de behoefte om situaties goed te begrijpen voordat men handelt. Soms is het helemaal niet erg om even stil te staan en te observeren. Integendeel, het kan je behoeden voor verkeerde keuzes en misverstanden.
